önerme

[Alm. Aussage ; Satz ] [Fr. ve İng. proposition ] [Es. T. kaziye ]

Klasik tanımına göre, bir özne ile yüklemi bir kopula/koşaç (-dır) aracılığıyla bağlayan ve bir yargı bildiren ifadelere verilen ad. Bildiri kipinde olan önermeler, bir yargı bildirdikleri için bir doğruluk değerine sahiptirler. Dolayısıyla önermeler diğer ifadelerden farklı olarak, bir bildirimde bulunmaları nedeniyle ve bildirdikleri durumun gerçekliğe uygunluğuna göre ya doğru ya da yanlış değerini alırlar. Anlaşılacağı üzere her önerme bir ifade ise de her ifade bir önerme değildir. Sözgelimi, "Bugün hava yağmurlu mu?" gibi bir ifade önerme değildir çünkü bir bildirimde bulunmaz. “Kapıyı kapat” gibi emir ifadesi yahut “Hay Allah” gibi bir ünlem ifadesi de yargı taşımadıklarından önerme değildirler. Bir önermenin özsel unsuru taşıdığı “yargı”dır. Herhangi bir yargı farklı bir dilde ya da aynı dil içerisinde farklı “tümce”lerle ifade edilebilir. Bu tür durumlarda, doğru bir aktarımı yapılabildiği müddetçe bir yargının doğruluk değeri değişmeyecektir.

Klasik mantık anlayışında önermeler, kategorik önermeler: modal önermeler ve bileşik önermeler başlıkları altında incelenirler. Modern yaklaşıma göre önermeler içeriklerinden bağımsız mantık unsurları olarak değerlendirilir ve buna uygun olarak sembolleştirilirler. Bu yaklaşım uyarınca “bağıntı bildirir önermeler” diğer önermelerden ayrı olarak değerlendirilmiş, bu değerlendirme “bağıntılar mantığı”nı ortaya çıkartmıştır.

KAYNAKÇA

Grünberg, Teo & Onart, Adnan. Mantık Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1976.

Ural, Şafak. Temel Mantık, İstanbul: Çantay Yayınları, 2017, 4. Baskı.

Yüksel, Y. Gelenekselden Moderne Mantıkta Önermeler ve Doğruluk Değerleri, İstanbul: Akademi Titiz Yayınları, 2017.

Yazar : İbrahim H. ÇETRES (Mardin Artuklu Üniversitesi)